سَرلاد هایی که بعداً عمل می کنند صفحه 92 تا 94

مریستم پسین

تشکیل ساقه ها و ریشه هایی با قطر بسیار در نهان دانگان دولپه ای نمی تواند حاصل فعّالیت مریستم نخستین در این گیاهان باشد.

تشکیل ساقه ها و ریشه هایی با قطر بسیار در نهان دانگان دولپه ای نمی تواند حاصل فعّالیت مریستم نخستین در این گیاهان باشد. بنابراین باید مریستم های دیگری باشند تا بتوانند با تولید مداوم یاخته ها، بافت های لازم برای این افزایش قطر را فراهم کنند. به این مریستم ها که در افزایش ضخامت نقش دارند، مریستم پسین می گویند.

مریستم هایی که در افزایش ضخامت نقش دارند، مریستم پسین می گویند.

دو نوع مریستم پسین در گیاهان دو لپه ای وجود دارد. 1 – کامبیوم چوب آبکش (آوندساز(  2 – کامبیوم چو بپنبه ساز

کامبیوم چوب آبکش (آوندساز( همان طور که از نامش پیداست، منشأ بافت های آوندی چوب و آبکش است.

مریستم کامبیوم چوب آبکش (آوندساز( بین آوندهای آبکش و چوب نخستین تشکیل می شود و آوندهای چوبِ پسین را به سمت داخل و آوندهای آبکش پسین را به سمت بیرون تولید می کند.

مقدار بافت آوند چوبی ای که کامبیوم چوب آبکش (آوندساز( می سازد، به مراتب بیشتر از بافت آوند آبکشی است.

شکل 21 : کامبیوم چوب آبکش در ساقه و ریشه

کامبیوم چوب پنبه ساز در سامانه بافت زمینه ای ساقه و ریشه تشکیل می شود.

کامبیوم چوب پنبه ساز به سمت درون، یاخته های پارانشیمی و به سمت بیرون، یاخته هایی را می سازد که دیوارۀ آنها به تدریج چوب پنبه ای می شود و در نتیجه، بافتی به نام بافت چوب پنبه را تشکیل می دهند.

چوب پنبه از ترکیبات لیپیدی و نسبت به آب نفوذناپذیر است.

بافت چوب پنبه بافت مرده ای است.

کامبیوم چوب پنبه ساز و یاخته های حاصل از آن در مجموع پیراپوست (پریدرم) را تشکیل می دهند.

پیراپوست در اندام های مسّن، جانشین روپوست می شود.

پیراپوست به علت داشتن یاخته های چوب پنبه ای شده، نسبت به گازها نفوذناپذیر است،

پیراپوست به علت داشتن یاخته های چوب پنبه ای شده، نسبت به گازها نیز نفوذناپذیر است، در حالی که بافت های زیر آن زنده اند و برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارند؛ به همین علت در پیراپوست مناطقی به نام عدسک ایجاد می شود در این مناطق یاخته ها از هم فاصله دارند و امکان تبادل گازها را فراهم می کنند.

در پیراپوست مناطقی به نام عدسک ایجاد می شود در این مناطق یاخته ها از هم فاصله دارند و امکان تبادل گازها را فراهم می کنند.

شکل 22 : عدسک به صورت برآمدگی در سطح اندام مشاهده می شود (الف)

شکل 22 : عدسک در مشاهده با میکروسکوپ نوری (ب(.

فعّالیت الف) مریستم نخستین و پسین را بر اساس محل تشکیل و عملکرد با هم مقایسه کنید.

آنچه به عنوان پوست درخت می شناسیم، مجموعه ای از لایه های بافتی است که از آوند آبکش پسین شروع می شود و تا سطح اندام ادامه دارد.

با کندن پوست درخت، کامبیوم آوند ساز در برابر آسیب های محیطی قرار می گیرد.

شکل 23 : برشی از ساقۀ درخت

پیراپوست شامل چوب پنبه، آبکش پسین کامبیوم چوب پنبه ساز و نرم آکنه

نکته: در خرزهره روپوست بالایی داراری پوستک ضخیم است.

نکته: در خرزهره، روپوست زیرین دارای روزنه و فرورفتگی های غار مانند و کُرک است.