سازش با محیط صفحه 94 تا 95
سازش با محیط
مساحت پهناوری از سرزمین ایران را مناطق خشک و کم آب تشکیل می دهند؛ اما در این مناطق انواعی از گیاهان زندگی می کنند.
در مناطق خشک و کم آب، آب کم، و به همین علت پوشش گیاهی اندک است. تابش شدید نور خورشید و دمای بالا، به ویژه در روز، از ویژگی های دیگر این مناطق است.
گیاهانی می توانند در مناطق خشک و کم آب ندگی کنند که توانایی بالایی در جذب آب و نیز ساز وکارهایی برای کاهش تبخیر آن داشته باشند.
خرزهره گیاهی است که به طور خودرو در مناطقی خشک و کم آب رشد می کند.
پوستک در برگ های گیاه خرزَهره ضخیم است و روزنه های آن در فرورفتگی های غار مانندی قرار می گیرند.
در فرورفتگی های غار مانند موجود در برگ گیاه خرزَهره، تعداد فراوانی کُرک وجود دارد.
کرک های موجود در فرورفتگی های غار مانند برگ های خرزَهره، با به دام انداختن رطوبت هوا، اتمسفر مرطوبی در اطراف روزنه ها ایجاد می کنند و مانع خروج بیش از حدِ آب از برگ می شوند.
شکل 24 : روزنه ها در برگ خرزهره در فرورفتگی های غار مانند قرار دارند.
بعضی گیاهان مناطق خشک و کم آب، ترکیب های پلی ساکاریدی در واکوئول های خود دارند.
ترکیبات پلی ساکاریدی موجود در واکوئل گیاهان، مقدار فراوانی آب جذب می کنند و سبب می شوند تا آب فراوانی در واکوئول ها ذخیره شود. گیاه در دوره های کم آبی از این آب استفاده می کند.
شما چه ویژگی های دیگری می شناسید که به حفظ زندگی گیاهان در مناطق خشک و کم آب کمک می کند؟
با توجه به اینکه کشور ما با مشکل کم آبی مواجه است، شناخت ساختار گیاهان، نقش مهمی در انتخاب گونه های گیاهی مناسب
برای کشاورزی و توسعۀ فضای سبز دارد.
بعضی گیاهان در آب ها و یا در جاهایی زندگی می کنند که زمان هایی از سال با آب پوشیده می شوند. این گیاهان با مشکل کمبود اکسیژن مواجه اند، به همین علت برای زیستن در چنین محیط هایی سازش هایی دارند.
سازش گیاهان ساکن آب یا مناطقی که در زمان هایی از سال با آب پوشیده شده است: 1 – پارانشیم هوادار در ریشه، 2 – شُش ریشه
پارانشیم هوادار در ریشه، ساقه و برگ، یکی از سازش های گیاهان آبزی است.
شکل 25 : برگ گیاهی آبزی. به حفره های بزرگ هوا توجه کنید.
جنگل های حرّا در سواحل استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان از بوم سازگان های ارزشمند ایران اند.
ریشه های درختان حرّا درآب و گِل قرار دارند.
درختان حرّا برای مقابله با کمبود اکسیژن، ریشه هایی دارند که از سطح آب بیرون آمده اند. این ریشه ها با جذب اکسیژن، مانع از مرگ ریشه ها به علت کمبود اکسیژن می شوند. به همین علت به این ریشه ها، شُش ریشه می گویند.
شکل 26 : شُش ریشه های درخت حرّا در سطح آب دیده می شوند.