انتقال آب و مواد معدنی در مسیر های بلند (فشار ریشه ای) صفحه 107

شیرۀ خام در گیاهان، گاه تا فواصل بسیار طولانی جابه جا می شود.

انتشار برای فواصل طولانی، کارامد نیست.

در گیاهان، جابه جایی مواد در مسیرهای طولانی توسط جریان توده ای انجام می شود.

سرعت انتشار آب و مواد در گیاه، چند میلی متر در روز است ولی در جریان توده ای، این سرعت به چندین متر در روز می رسد.

جریان توده ای در آوندهای چوبی تحت اثر دو عامل فشار ریشه ای و تعرق، و با همراهی خواص ویژۀ آب انجام می شود.

یاخته های درون پوست و یاخته های زنده پیرامون آوندهای ریشه، با انتقال فعّال، یون های معدنی را به درون آوندهای چوبی منتقل می کنند.

یاخته های درون پوست و یاخته های زنده پیرامون آوندهای ریشه، با انتقال فعّال، یون های معدنی را به درون آوندهای چوبی منتقل می کنند. این عمل باعث افزایش مقدار این یون ها، افزایش فشار اسمزی و در نتیجه ورود آب به درون آوند چوبی می شود. در اثر تجمع آب و یون ها، فشار در آوندهای چوبی ریشه افزایش می یابد و فشار ریشه ای را ایجاد می کند.

در اثر تجمع آب و یون ها، فشار در آوندهای چوبی ریشه افزایش می یابد و فشار ریشه ای را ایجاد می کند.

فشار ریشه ای باعث هل دادن شیرۀ خام به سمت بالا می شود.

در بیشتر گیاهان، فشار ریشه ای در صعود شیرۀ خام نقش کمی دارد و در بهترین حالت می تواند چند متر آن را به بالا بفرستد.

در بیشتر گیاهان، فشار ریشه ای در صعود شیرۀ خام نقش کمی دارد و در بهترین حالت می تواند چند متر آن را به بالا بفرستد. پس چه عاملی باعث حرکت شیرۀ خام به نوک درختان بسیار بلند می شود؟

عامل اصلی انتقال شیرۀ خام، مکشی است که در اثر تعرق از سطح گیاه ایجاد می شود.

علت تعرق حرکت آب از محل دارای آب بیشتر به محل با آب کمتر است.

ستون آب درون آوندهای چوبی پیوسته است.

ستون آب درون آوندهای چوبی پیوسته است. این پیوستگی به علت ویژگی های هم چسبی و دگرچسبی مولکول های آب است

شکل 15 حرکت شیرۀ خام، تحت تأثیر مکش تعرقی 1 – آب به درون استوانۀ آوندی وارد می شود. 2 – آب به محیط اطراف برگ منتشر می شود. 3 – آب به صورت بخار وارد فضای بین یاخته ای می شود. 4 – مکش تعرقی آب را از رگبرگ ها به فضای بین یاخته ها می کشد. 5 – مکش تعرقی ستون آب را از آوندهای چوبی ساقه به برگ می کشد. 6 – مکش تعرقی آب را از آوندهای چوبی ریشه به ساقه می کشد. 6 -مولکول های آب ستونی را از ریشه به برگ تشکیل می دهد. 7 – آب به درون استوانه آوندی وارد می شود.