چرخه رحمی (صفحه 105 تا 106)

قاعدگی در روزهای اول هر دوره – جنسی – رخ می دهد که به طور متوسط هفت روز طول  می کشد.

پس از اتمام قاعدگی، دیوارۀ داخلی رحم مجددًا شروع به رشد و نمو می کند، ضخامت آن زیاد می شود و در آن چین خوردگی ها، حفرات و اندوختۀ خونی زیادی به وجود می آید.

رشد و نمو دیوارۀ داخلی – رحم – تا بعد از نیمۀ دوره نیز ادامه می یابد. پس از آن، سرعت رشد آن کم می شود، ولی فعالیت ترشحی در آن افزایش می یابد. نتیجۀ این فعالیت ها آماده شدن جدار رحم برای پذیرش و پرورش جنین است.

شکل ٩ الف) تخمک گذاری تخمدان

شکل 9 ب) جسم زرد در تخمدان

چرخۀ تخمدانی با تأثیر هورمون های FSH و LH تنظیم و هدایت می شود.

FSH سبب بزرگ و بالغ شدن انبانک می شود.

حدود روز چهاردهم دوره، در انبانک بالغ شده ای که در این زمان به دیوارۀ تخمدان چسبیده است تخمک گذاری انجام می شود.

در فرایند تخمک گذاری، مام یاخته ثانویه همراه با تعدادی از یاخته های انبانکی از سطح تخمدان خارج و وارد محوطۀ شکمی می شوند.

یاخته های انبانکی چسبیده به مام یاخته – ثانویه – در ادامۀ مسیر – یعنی در طول لوله رحم – به تغذیه و محافظت از آن کمک می کنند.

افزایش LH عامل اصلی تخمک گذاری است.

به دنبال تخمک گذاری، باقی ماندۀ انبانک در تخمدان به صورت تودۀ یاخته ای در می آید که به آن جسم زرد می گویند.

یاخته های جسم زرد با تأثیر هورمون LH فعالیت ترشحی خود را افزایش می دهند و دو هورمون استروژن و پروژسترون ترشح می کنند.

اگر بارداری رخ دهد، جسم زرد به فعالیت خود تا مدتی ادامه می دهد و با هورمون های استروژن و پروژسترون جدار رحم و در نتیجه جنین جایگزین شده در آن حفظ می شود.

اگر بارداری رخ ندهد، جسم زرد در اواخر دورۀ جنسی تحلیل می رود و به جسمی غیرفعال به نام جسم سفید تبدیل می شود.

غیر فعال شدن جسم زرد باعث کاهش استروژن و پروژسترون در خون می شود. کاهش این هورمون ها موجب ناپایداری جدار رحم و تخریب و ریزش آن می شود که علامت شروع دورۀ جنسی بعدی است.

شکل 10 – چرخه تخمدانی

اگر در حدود نیمۀ دورۀ جنسی، زامه در مجاورت مام یاخته ثانویه قرار گیرد، پس از تکمیل مراحل تخمک زایی لقاح صورت می پذیرد و تخم پس از انجام تقسیماتی در لولۀ رحمی، در یکی از فرورفتگی های جدار رحم جایگزین می شود.

جایگزینی شامل نفوذ جنین به درون جدار رحم و ایجاد رابطۀ خونی و تغذیه ای با مادر است.

اگر لقاح صورت نگیرد مام یاخته ثانویه بدون جایگزینی دفع می شود و حدود روز بیست وهشتم، تخریب دیوارۀ داخلی – رحم – و دفع خون (قاعدگی) آغاز می شود که شروع دورۀ جنسی و چرخۀ رحمی بعدی را نشان می دهد.

تمام وقایع چرخه رحمی با تأثیر هورمون های جنسی زنانه (استروژن و پروژسترون) که از تخمدان ها ترشح می شوند انجام می گیرد.