تکثیر با بخش های رویشی (صفحه 119 تا 121)

گفتار 1 تولیدمثل غیرجنسی

گیاهان را براساس صفت های داشتن یا نداشتن آوند، دانه و گل به طور کلی گروه بندی می کنند.

شکل جدول گروه بندی گیاهان

نهان دانگان تنها گروه از گیاهان اند که گل تولید می کنند.

تولید گل برای گیاهان هزینه بر است؛ به ویژه تولید گل هایی که رنگ های گوناگون، ترکیبات معطر و شهد دارند. آیا می دانید چرا؟

با وجود – هزینه بر بودن تولید گل – ، گیاهان گل دار بیشترین گیاهان روی زمین اند و توانسته اند پهنۀ وسیعی از زمین را به خود اختصاص دهند.

فرض کنید گیاهی مانند یک بوتۀ گل سرخ یا یک درخت انگور دارید و می خواهید آن را تکثیرکنید. آیا صبر می کنید تا دانه تولید کنند و دانه های آنها را می کارید، یا روش دیگری به کار می برید؟

انواع تولید مثل غیر جنسی، یا رویشی در گیاهان: 1 – توسط جوانه های روی ریشه 2 – بخش های تخصص نیافته (قلمه زدن، خوابانیدن و پیوند زدن) 3 – ساقه های ویژه شده (زمین ساقه، غده، پیاز، ساقه رونده)

گیاهان می توانند به روش غیرجنسی و با استفاده از بخش های رویشی، یعنی ساقه، برگ و ریشه تکثیر یابند. مثلاً روی ریشۀ درخت آلبالو، جوانه هایی تشکیل می شود که از رشد آنها درخت های آلبالو ایجاد می شوند. چنین تولیدمثلی از نوع غیرجنسی، یا رویشی است. تولیدمثل غیرجنسی را چگونه توصیف می کنید؟

روی ریشۀ درخت آلبالو، جوانه هایی تشکیل می شود که از رشد آنها درخت های آلبالو ایجاد می شوند.

شکل 1 – تشکیل درخت های جدید از جوانه های روی ریشه.

معمولاً برای تکثیر گیاهان از بخش های رویشی گیاه استفاده می کنیم.

شاید شما هم با گذاشتن قطعه هایی از ساقه در خاک یا آب، گیاهی را تکثیر کرده باشید. در این حالت برای تکثیر گیاه، روش قلمه زدن را به کار برده اید.

شکل 2 – روش های متفاوت تکثیر رویشی در گیاهان. الف) قلمه زدن

شکل 2 – روش های متفاوت تکثیر رویشی در گیاهان. ب) پیوند زدن

شکل 2 – روش های متفاوت تکثیر رویشی در گیاهان. پ) خوابانیدن

به نظر شما قطعه ای از ساقه که گیاه جدید ایجاد می کند، چه چیزی باید داشته باشد؟

پیوند زدن یکی دیگر از روش های تکثیر رویشی است. در این روش قطعه ای از یک گیاه مانند جوانه یا شاخه به نام پیوندک، روی تنۀ گیاه دیگری که به آن پایه می گویند، پیوند زده می شود.

در پیوند زدن: گیاه پایه ویژگی هایی مانند مقاومت به بیماری ها، سازگار با خشکی یا شوری دارد، در حالی که گیاهی که پیوندک از آن گرفته می شود، مثلاً میوۀ مطلوب دارد.

تکثیر رویشی گیاهان: در روش خوابانیدن بخشی از ساقه یا شاخه را که دارای گره است، با خاک می پوشانند. بعد از مدتی از محل گره، ریشه و ساقۀ برگ دار ایجاد می شود که با جدا کردن از گیاه مادر، پایۀ جدیدی ایجاد می شود.

شکل 2 روش های متفاوت تکثیر رویشی در گیاهان. الف) قلمه زدن، ب) پیوند زدن، پ) خوابانیدن.